ธรรมะเพื่อชีวิต ตอน "อริยสัจ ๔" เป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งที่พระพุทธองค์ได้ทรงมอบสั่งสอนไว้ให้พุทธศาสนิกชนน้อมนำจดทำนำไปปฏิบัติ
อริยสัจ หรือจตุราริยสัจ หรืออริยสัจ ๔ เป็นหลักคำสอนหนึ่งของพระโคตมพุทธเจ้า แปลว่า ความจริงอันประเสริฐ ความจริงของพระอริยบุคคล หรือความจริงที่ทำให้ผู้เข้าถึงกลายเป็นอริยะ มีอยู่สี่ประการ คือ
ทุกข์ คือ สภาพที่ทนได้ยาก ภาวะที่ทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ สภาพที่บีบคั้น ได้แก่ ชาติ (การเกิด) ชรา (การแก่ การเก่า) มรณะ (การตาย การสลายไป การสูญสิ้น) การประสบกับสิ่งอันไม่เป็นที่รัก การพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รัก การปรารถนาสิ่งใดแล้วไม่สมหวังในสิ่งนั้น กล่าวโดยย่อ ทุกข์ก็คืออุปาทานขันธ์ หรือขันธ์ 5
สมุทัย คือ สาเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ ได้แก่ ตัณหา ๓ คือ กามตัณหา-ความทะยานอยากในกาม ความอยากได้ทางกามารมณ์, ภวตัณหา-ความทะยานอยากในภพ ความอยากเป็นโน่นเป็นนี่ ความอยากที่ประกอบด้วยภวทิฏฐิหรือสัสสตทิฏฐิ และ วิภวตัณหา-ความทะยานอยากในความปราศจากภพ ความอยากไม่เป็นโน่นเป็นนี่ ความอยากที่ประกอบด้วยวิภวทิฏฐิหรืออุจเฉททิฏฐิ
นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ได้แก่ ดับสาเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ กล่าวคือ ดับตัณหาทั้ง 3 ได้อย่างสิ้นเชิง
มรรค คือ แนวปฏิบัติที่นำไปสู่หรือนำไปถึงความดับทุกข์ มีองค์ประกอบอยู่แปดประการ คือ ๑. สัมมาทิฏฐิ-ความเห็นชอบ ๒. สัมมาสังกัปปะ-ความดำริชอบ ๓. สัมมาวาจา-เจรจาชอบ ๔. สัมมากัมมันตะ-ทำการงานชอบ ๕. สัมมาอาชีวะ-เลี้ยงชีพชอบ ๖. สัมมาวายามะ-พยายามชอบ ๗. สัมมาสติ-ระลึกชอบ และ ๘. สัมมาสมาธิ-ตั้งใจชอบ ซึ่งรวมเรียกอีกชื่อหนึ่งได้ว่า "มัชฌิมาปฏิปทา" หรือทางสายกลาง
(ที่มา https://goo.gl/Wifahi)
อริยสัจสี่
เป็นสิ่งดีมีทุกคน
ความทุกข์พาเวียนวน
ไม่หลุดพ้นวนต่อไป
สาเหตุที่เกิดทุกข์
ไม่มีสุขสมุทัย
โลภโกรธหลงเรื่อยไป
ย่อมทุกข์ใจในทุกตอน
ดับทุกข์คือเป้าหมาย
เกิดแล้วตายไม่กลับย้อน
นิโรธให้ถาวร
อำนวยพรตอนเป็นคน
มรรคแปดทางสายกลาง
ทุกก้าวย่างสั่งกมล
ธรรมมีดีเหลือล้น
ย่อมผ่านพ้นไม่วนมา
เข้าใจให้เข้าถึง
ธรรมที่พึ่งถึงทุกครา
มัชฌิมาปฏิปทา
นำชีวาพาสุขเอย
ปภาวีร์
๔ กรกฎาคม ๒๕๖๑
